خلیج فارس یا دریای پارس، سومین خلیج بزرگ جهان و آبراهی ارزشمند درآسیای غربی و منطقه خاورمیانه است که در امتداد دریای عمان، در میان ایران و شبه جزیره عربستان قرار دارد. منابع سرشار نفت و گاز خلیج فارس و سواحل آن سبب شده است که هریک از کشورهای کناره، خلیج فارس را از آن خود بدانند اما نام رسمی این خلیج در تمام سازمان های بین المللی خلیج فارس است.
بعد از خلیج مکزیک و خلیج هادسون، خلیج فارس سومین خلیج بزرگ جهان است.
برخی از کشور های عربی خلیج فارس را به نام جعلی خلیج ع.ر.ب.ی یا به سادگی «خلیج» می نامند اما هرودوت، تاریخ نگار یونانی در کتاب های خود بارها بحر احمر که بین تنگه باب المندب و کانال سوئز قرار دارد را خلیج عرب نوشته است. یونانی ها دریای پارس را خلیج فارس می نامیدند.
خلیج‌فارس در واقع محور ارتباط بین اروپا، آفریقا، آسیای جنوبی و جنوب شرقی است. از نظر راهبردی در منطقه خاورمیانه، به عنوان بزرگ‌ترین و مهم‌ترین مرکز ارتباطی بین این سه قاره‌است و بخشی از یک سیستم ارتباطی شامل اقیانوس اطلس، دریای مدیترانه، دریای سرخ و اقیانوس هند است. به همین دلیل از دیرباز مورد توجه قدرت‌های جهانی و هم چنین بازرگانان و تجار دنیا بوده‌است. هم چنین این منطقه منبع مهم انرژی جهان است. در مجموع خلیج‌فارس از نظر جغرافیای سیاسی، استراتژیک، انرژی و تاریخ و تمدن یک پهنه آبی مهم و حساس در دنیا محسوب می‌شود.
روز ملی خلیج فارس
در زمان شاه اسماعیل یکم امپراتوری پرتغال به رهبری ناخدا آلبوکرک وارد خلیج فارس شده و آنجا را به تصرف خود درآورد. شاه اسماعیل یکم پس از تصرف خلیج فارس با این سردار پرتغالی همکاری کرد و همین سبب شد که پرتغالی ها در مناطق اطراف خلیج فارس نیز نفوذ و قدرت یابند. حضور پرتغالی ها در خلیج فارس 116 سال ادامه یافت .
در روز ٢١ آوریل سال ١6٢٢ سپاه شاه عباس صفوی، به رهبری امام قلی خان فتح هرمز را با موفقیت انجام داد و کل منطقه خلیج فارس را آزاد کرد.از همان زمان تاکنون، به دلیل رشادت های شاه عباس صفوی و آزاد سازی بندر گمبرون، نام این بندر به «بندر عباس» گذاشتند.
روز ملی خلیج فارس در سال 1384 در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید و دولت ایران برای پاسداری از میراث معنوی و فرهنگی خلیج فارس، روز 10 اردیبهشت را در تقویم ایران «روز ملی خلیج فارس» نام گذاری کرده است. روز ملی خلیج فارس در سال 1389 توسط سازمان میراث فرهنگی به عنوان میراث معنوی، ثبت ملی شد.